Pudrowy róż

Młode, kobiece twarze,
Na ścianach pudrowy róż.
Szminka, medal Yad Vashem...

i już.

I już?

To z powodu pudrowego różu ten post. Na taki kolor kazała pomalować ściany kuratorka wystawy "Wojna to męska rzecz?". W jej tytule najważniejszy jest ów znak zapytania. Przekorny, jak sama wystawa. Szminka obok medalu Yad Vashem, obozowy pierścionek obok odznaczeń wojskowych. Kobiety bohaterki: walczące na froncie, współpracujące z podziemiem, ukrywające Żydów, a czasami po prostu zmagające się z trudną wojenną codziennością. Robotnice, przedstawicielki tzw. klasy średniej i arystokratki. Dwanaście biogramów, garść przedmiotów-pamiątek. Z muzealnej salki "Fabryki Schindlera" "zabieram" sześć portretów.

Miriam Akavia (Matylda Weinfeld) urodziła się trzykrotnie: w Krakowie, gdy przyszła na świat, w Bergen-Belsen, gdy oswobodziły ją wojska alianckie i w Izraelu, gdy zaczęła pisać. Kilkunastoletnia dziewczynka przeszła niewyobrażalną drogę: krakowskie getto, obóz "Płaszów", Auschwitz i marsz śmierci do Bergen-Belsen. Pierwsze wojenne opowiadanie Miriam jej córki powitały płaczem, a Yad Vashem nazwało literaturą.

Eugenia Manor (z domu Wohlfeiler) miała więcej szczęścia niż Miriam. Uratował ją Oskar Schindler. W "Emalii" poznała swojego przyszłego męża - Nahuma, który podarował ukochanej wojenny pierścionek z wygrawerowanymi inicjałami GW. Wciąż zdobi jej palec. Robotnicy Schindlera pracowali ciężko, ale nie byli bici, ani głodzeni. Skoszarowani w przyfabrycznym obozie czuli się względnie bezpieczni. Spacerując po szarym i smutnym obozowym placu Nahum opowiadał Gieni o niebie nad "Emalią". W tym tzw. raju rozkwitła miłość, która trwa do dziś.

Gusta Draenger zmarła w wieku 27 lat. Młoda, harda, do końca wierna swoim ideałom. Bojowniczka krakowskiego ŻOB-u, którego najsłynniejszą antyniemiecką akcją był atak na kawiarnię "Cyganeria" w grudniu 1942 roku. Wrzucone do lokalu granaty zabiły kilkunastu Niemców. W więzieniu pisała (pod pseudonimem Justyna) pamiętnik na skrawkach papieru toaletowego. Ocalał i został wydany po wojnie.

Maria Hochberg Mariańska ukrywała się na tzw. aryjskich papierach. Nie tylko, by przeżyć, ale i pomagać innym, jako współpracowniczka "Żegoty".

Zofia Tomaszewska wynajmowała pokój podającej się za Turków rodzinie żydowskiej. Gdy w wyniku donosu w domu pojawiło się gestapo, przez kuchenne okno dała znak bawiącemu się na podwórku Leonowi. Szczęśliwym zbiegiem okoliczności tylko on był wtedy w domu. Chłopczyk właściwie odczytał sygnał, wymknął się niepostrzeżenie i odnalazł swoich bliskich w mieście, w porę ostrzegając przed grożącym im niebezpieczeństwem.

Aleksandra Mianowska współpracowała m.in. z Radą Pomocy Żydom "Żegota". Opiekowała się chorą Felicją Seifert. Sprawiedliwa wśród Narodów Świata.

Młode, kobiece twarze,
Na ścianach pudrowy róż.
Szminka, medal Yad Vashem...

i już.

Fot. Anna Kaczmarz. Źródło.