2016

Ostatni numer “Karty” (85/2015) otwiera “Toksyczna niepamięć” - tekst Zbigniewa Gluzy, zawierający krótką i trafną receptę na uzdrowienie stosunków polsko-żydowskich. 

“Nie trzeba wiele. Wredne napisy ścierać do skutku. Skazywać aktywnych nienawistników. Przedstawić prawdziwą historię Żydów wszędzie tam, gdzie w Polsce mieszkali. W miejscach ich śmierci zapisać uczciwie, kto, w jakich okolicznościach i z czyich rąk zginął. I może najtrudniejsze: w rocznicę śmierci złożyć ukłon, a odprawiającego mszę w ich intencji księdza nie mieć za zdrajcę."

Tego życzmy sobie u progu Nowego - oby lepszego Roku.

Źródło

Szampan z owoców granatu to świecki i żydowski Nowy Rok w jednym ;) 

Wyprzedaż

Z cyklu... wszędzie widzę Gwiazdy Dawida...

Nie mogłam nie kupić, sami rozumiecie :)

Podróż sentymentalna

Dzięki najnowszej “Karcie” (85/2015) odbyłam podróż sentymentalną...

Azja Środkowa, rok 1896. Aleksander Niewiarowski otrzymuje posadę sędziego śledczego w Samarkandzie. Miasto znajduje się pod panowaniem rosyjskim, ale wciąż nie zatraciło swojego orientalnego charakteru. Wspomnienia Niewiarowskiego ilustrują zdjęcia Siergieja Prokudina-Gorskiego - rosyjskiego pioniera fotografii barwnej. Wśród nich moje ulubione, przedstawiające samarkandzkich Żydów: mełameda i jego uczniów w barwnych wschodnich strojach.

Źródło

Dane mi było odwiedzić ten zakątek świata, podziwiać meczet Bibi-Chanum, medresy Registanu i - jak autor - “nie żałować, poznawszy Samarkandę, że przybyłam pod jej przecudne niebo, zamiast oprzeć się gdzieś w (...) Rosji geograficznie europejskiej.”

Choinka

Piękna i mądra kontynuatorka tradycji Drzewek Dialogu - choinka Teodora Herzla! W “Chederze” na krakowskim Kazimierzu. 

Niektórzy zasymilowani Żydzi obchodzili Święta Bożego Narodzenia, by podkreślić przynależność do kraju diaspory, w którym żyli. Syjoniści wykpiwali ten zwyczaj, ale nie ojciec ruchu - Teodor Herzl. Jego dzieciom wolno było ubrać choinkę, którą zwały drzewkiem Chanuka, łącząc tym samym dwa święta: chrześcijańskie Boże Narodzenie i żydowską Chanukę.

Bądź

“Bądź silny jak lampart...

  
lekki jak orzeł...

szybki jak jeleń...

i śmiały jak lew…”
  

 

“(...) by wypełniać wolę twego ojca w niebie” /Pirke Awot/

Tako rzecze oryginał, ale... każdy z nas po słówku “by” może wstawić coś osobistego. 

Zwierzyniec

Skansen, podwórko, koszerny zwierzyniec i... skojarzenia z Anatewką gotowe ;)

“W podwórku to ja chcę dorodny mieć drób
Co krok "gul, gul", "kwa, kwa", "gę, gę"
Taki koncert - ojojoj! - jak ze snu,
Tu indyk, tam znów gęś, coś z kaczek i coś z kur
I każdy w krąg połapie się,
Że ja, milioner, mieszkam tu.” 

/fr. piosenki ”Gdybym był bogaty” z filmu “Skrzypek na dachu”/

U Landauów

W północnej pierzei ulicy Szerokiej dominuje kamienica Landauów. Jednolita (przynajmniej z zewnątrz) ceglano-kamienna budowla powstała w XVIII wieku z połączenia trzech młodszych domów. Jej nazwa pochodzi od nazwiska ostatnich właścicieli - zamożnej i licznej rodziny Landau.

W holu / sieni takie oto kuriozum - efekt zderzenia przeszłości z teraźniejszością.

Gdy była tu mezuza, nie było toalety.
Jest toaleta, nie ma mezuzy.
Został ślad w kamiennym portalu. Piękny, wyraźny, głęboki.

Przypadkowo wykorzystane pomieszczenie… bez wiedzy, bez wyczucia… Mezuzę można umieścić w futrynie każdych (z wyjątkiem ubikacji) drzwi wewnętrznych domu / mieszkania.

Hejt

obżydliwość...

...pisze hejter, czy ktoś na bakier z ortografią? Po kontekście go poznacie.

Mojżesz i jego trzej synowie

Krakowska 13 - dobry adres. Przedwojenny, kulinarny, żydowski. To tu mieściła się - sławna w całym mieście - restauracja Thorna.

Koszerna, a jakże!, ale równie chętnie odwiedzana przez nie Żydów - profesorów, urzędników, literatów. A wszystko to za sprawą wybornej kuchni (gęsie szyjki, faszerowany szczupak) i wytwornej, dyskretnej obsługi (trzech synów Thorna w roli kelnerów).

Gości witał w hallu dostojny właściciel, wyglądem przypominający biblijnego starca. Kto wie, może i samego Mojżesza?!

W lokalu nie przyjmowano napiwków, a w soboty (Szabat) nie pobierano także opłat za konsumpcję. Informowano jedynie klienta, że należność uiści przy innej okazji. Z jednej strony zaufanie, z drugiej uczciwość.

Przychodziło się tam ponoć nie jak do restauracji, ale tradycyjnego żydowskiego domu. Ech!

źródło

Dziś już tylko ślad po mezuzie...

Jak?

Nostalgicznie, grudniowo, szabatowo... 

Kraków, widok na ul. Szeroką. Z prawej strony brama prowadząca na dziedziniec Synagogi Remu.