Nie całkiem nowa piosenka

Upalna niedziela, 4 lipca. Ostatni dzień Festiwalu Kultury Żydowskiej. Rezygnuję ze zwiedzania synagog i kirkutów, idę na wykład do JCC! Trafiam na inny, niż planowałam. Może to dobry znak? Wszak temat "Klezmerzy na manowcach" brzmi intrygująco. Wykład okazuje się świetny - ewoluowanie muzyki klezmerskiej od klasycznych, czystych brzmień, aż po najbardziej nieprawdopodobne modyfikacje i mariaże. Bogaty materiał muzyczny dominuje nad słowem, co w przypadku wykładu o muzyce jest - sami przyznacie - dość istotne. Wśród wielu puszczanych utworów - piosenka "Dona dona", w kilku stylizacjach i wersjach językowych. Tytułu i treści nie kojarzyłam, melodię owszem. Już wiem, że po powrocie do domu sprawdzę, poszukam, poczytam, przesłucham... Efekty przechodzą moje najśmielsze oczekiwania. Ta piosenka inspiruje mnie tak bardzo, że... tworzę własną jej wersję.

Mój tekst za chwilę. Najpierw streszczenie i trzy wykonania: Joan Baez po angielsku, Chavy Alberstein i Andre Ochodlo w jidysz.

Na wozie zmierzającym na targ jedzie cielątko o bardzo smutnych oczach. Wysoko nad nim szybuje po niebie jaskółka. Wiatr śmieje się do rozpuku, przez cały dzień i pół nocy. Farmer przerywa narzekania cielątka słowami: "Kto kazał ci być cielęciem?! Dlaczego nie masz skrzydeł, by jak jaskółka fruwać dumnie i swobodnie?" Cielęta łatwo spętać i zarżnąć, właściwie nie wiadomo dlaczego. Jednak ktoś, kto ceni wolność - jak jaskółka uczy się latać.







W słowach piosenki doszukiwano się aluzji do sytuacji Żydów w okupowanej Europie, zaś w tytule i refrenie "Dona dona" modyfikacji "Adonaj", co po hebrajsku znaczy "Pan" i jest jednym z zastępczych określeń Boga.

Kolej na mnie. Słowa mojego autorstwa, pod oryginalną muzykę.

Mówisz, że Żydzi szli jak bydło,
w ręce kata, prosto na rzeź.
Jestem pewna, zmienisz zdanie,
gdy przez tydzień nie będziesz jeść.

Mało, że śmiech zamiera,
to coraz bardziej wstyd,
że tak łatwo poniewierać
i dzisiaj słowem „Żyd”.

Lecz niejeden naznaczony
z ptasich skrzydeł zaczerpnął moc.
I wyfrunął przez małe okno,
z bydlęcego wagonu w noc.

Mało, że śmiech zamiera,
to coraz bardziej wstyd,
że tak łatwo poniewierać
i dzisiaj słowem „Żyd”.

Więc już nigdy… słów jak brzytwy,
że jak bydło i że na rzeź.
Od nas sytych i bezpiecznych
Im należy się wieczna cześć.

Mało, że śmiech zamiera,
to coraz bardziej wstyd,
że tak łatwo poniewierać
i dzisiaj słowem „Żyd”.